Pengenalan
Isu menggali semula kubur (exhumation) untuk mengeluarkan jenazah sering menimbulkan persoalan hukum, terutamanya apabila melibatkan siasatan forensik atau post-mortem. Dalam Islam, jenazah yang telah dikebumikan mempunyai kehormatan yang wajib dijaga, namun terdapat keadaan tertentu yang membolehkan pengecualian.
Hukum Asal: Haram
Syariat Islam menegaskan bahawa jasad si mati mesti dihormati sama seperti ketika hidup. Perbuatan membongkar kubur atau mengganggu jasad tanpa keperluan yang dibenarkan adalah haram.
Rasulullah ﷺ bersabda:
“Mematahkan tulang orang yang telah mati adalah seperti mematahkannya ketika masih hidup.”
(Hadis Riwayat Abu Daud)
Hadis ini menunjukkan bahawa kehormatan si mati adalah setara dengan orang hidup, maka sebarang tindakan yang mencederakan atau mendedahkan jasad tanpa sebab syarie adalah dilarang.
Keadaan Darurat yang Membolehkan
Walaupun hukum asalnya haram, syarak memberikan kelonggaran dalam keadaan dharurat. Kaedah fiqh menyebut:
“Keadaan darurat membolehkan perkara yang dilarang” (الضرورات تبيح المحظورات).
Antara keadaan yang membolehkan menggali semula jenazah ialah:
- Menjalankan post-mortem bagi tujuan siasatan jenayah atau keselamatan awam.
- Memindahkan jenazah ke tanah perkuburan yang sah jika dikebumikan di tanah yang diambil tanpa izin.
- Menyempurnakan proses pengebumian jika syarat kafan atau solat jenazah tidak dipenuhi.
- Mengeluarkan barang berharga atau hak milik orang lain yang tertelan atau terbawa bersama jenazah.
- Menyelamatkan janin dalam kandungan yang diyakini masih hidup.
Fatwa di Malaysia
Muzakarah Jawatankuasa Fatwa Majlis Kebangsaan (Kali ke-61, 27 Januari 2004) memutuskan:
- Dibenarkan menggali semula kubur dalam kes jenayah atau perubatan yang mendesak.
- Haram jika dilakukan tanpa keperluan syarie.
Pihak berkuasa seperti Jabatan Agama Islam Negeri dan pihak polis perlu memberikan kebenaran sebelum sebarang tindakan diambil.
Kesimpulan
- Haram: Menggali semula kubur tanpa sebab syarie adalah haram kerana mencemar kehormatan si mati.
- Harus: Dibolehkan jika ada keperluan mendesak seperti siasatan jenayah, keselamatan awam, atau penyempurnaan urusan pengebumian.
- Perlu kebenaran rasmi: Hanya boleh dilakukan selepas mendapat kelulusan pihak berautoriti.
Islam menekankan keseimbangan antara menghormati maruah si mati dan menjaga kepentingan umum. Justeru, post-mortem terhadap jenazah hanya dibenarkan jika benar-benar perlu dan mengikut garis panduan syarak.
Join telegram channel untuk lebih info Indahnya Islam: https://t.me/indahnyaislam
